Sluit de cirkel, terug naar natuurlijke materialen, flexibel, alles los maakbaar, parametrisch ontworpen, gerobotiseerde assemblage, snel en geïndustrialiseerd te bouwen.
Dit is de korte samenvatting voor de bouwkundige oplossing van het huidige woningtekort in Nederland. Bouwers anticiperen op betere betaalbaarheid door standaardisatie van de woonplattegrond. Bouwkunst is cultureel en daarmee onderhandelbaar -noem het een ‘sluitpost’- terwijl bouwtechniek objectief kan worden berekend. Woonwensen worden vertaald naar een woonstandaard. Opdrachtgevers bestellen aan de hand hiervan op een conceptenboulevard een concept van het voor hen meest optimale bouwsysteem bij de daarbij behorende bouwer/leverancier. Zie hier hoe de Nederlandse nieuwbouw (snel) door standaardisatie kan worden opgeschaald. De rol van gebruiker en architect wordt daarbij gemarginaliseerd.
Maar willen mensen op de lange termijn wel wonen in een product of concept? Ze hebben immers een waardevolle omgeving nodig. Wijken, buurten, pleinen, straten, bezonning, kleur, ritme, evenwicht in materiaalgebruik, de relatie met de omgeving zijn maar enkele van de aspecten die zich niet laten standaardiseren. Te prefabriceren bouwcomponenten vragen om een compositie, een dirigent die bedenkt welk instrument met welke toon op het juiste moment kan spelen opdat duurzame harmonie ontstaat.
Daarnaast dient zich nog een grote uitdaging aan: elke product ontwikkelende bouwer ontwikkelt zijn eigen bouwstandaard. Onderlinge uitwisselbaarheid van systemen is nihil: men bouwt graag eigen ‘Lego’ met elk een unieke vorm, maar geen koppeling is uitwisselbaar. Kort gezegd: Nederland heeft veel te veel bouwers met een versnipperde aanpak. Systemen zijn onderling niet uitwisselbaar laat staan aanpasbaar wanneer de woonstandaard in de toekomst -bijvoorbeeld om demografische redenen- om ander gebruik vraagt. Kortom, de toekomst vraagt niet minder maar juist meer ontwerpmaatwerk. Opdrachtgevers met hun gebruikers, ontwerpers en bouwers moeten meer samenwerken opdat bouwsystemen beter uitwisselbaar en beter in de tijd aanpasbaar zijn opdat we architectuur met toekomstwaarde maken. Een mens vang je niet in de woonstandaard maar verdient een goed ontworpen buurt!
Foto: Bezoekers bij een modelwoning in Amsterdam Nieuw-West, 1958 / Goed Wonen. Fotografie: Jan Versnel.
Deze column werd ook gepubliceerd op dutchdesigndaily.com.